De oudste Amsterdammer…

Als geboren en getogen Amsterdammer is het natuurlijk interessant na te gaan hoe diep de wortels liggen in de hoofdstad. Mijn achternaam geeft al aan dat ik die niet in de mannelijke lijn maar in de vrouwelijke lijn moet zoeken. Via de voorouders van mijn moeder kom je dan bij de familie Boll. Toevallig ook voorouders van mijn vriendin. Maar zie daarvoor een andere post.

Die familie Boll legt de link met mijn – tot nu toe bekende- vroegste Amsterdamse voorouders. Die overigens zelf uit Antwerpen lijken te komen. Daarover later meer.

Laat ik eerst het spoor terug volgen. In mijn familieboek heb ik al uitgebreid stilgestaan bij Johannes Smit en zijn vrouw Margaretha Boll. Een kolonisten-echtpaar in Frederiksoord. Overigens een aardige teloorgang als we de negotieën van Margaretha’s voorvaderen zien: zilversmid, leerlooijer, knoopmaker.

Margaretha is een van de jongste van tien kinderen van Jacob Boll en Margaretha van Goor, geboren op  1 december 1805. Vader Jacob lijkt een ‘leer-negotie’ in de hoofdtad te drijven. Eerst met Johan Christoffel Gebel, daarna alleen.

Zoals in een eerdere post  staat opgetekend, vond ik pas in 2013, door naar de originele akten te kijken, de juiste voorouders van Jacob: Samuel Boll en Maria Kleijn. Jacob is in 1792 ten tijde van het huwelijk 20 jaren en dus geboren in 1772. In dat jaar vind ik dan ook zijn geboorteakte.

Zijn ouders Samuel en Maria trouwen in 1769. Samuel heeft als getuige Johanna Blok, Maria haar vader Hendrik Kleijn. [Maria overlijdt in 1802, waarna Samuel in 1803 hertrouwt met Grietje de Bruyn. Samuel zelf overlijdt in 1809.]

En ook in de trouwakte van Samuel en Maria staat keurig een leeftijd, dus de geboorte van Samuel moeten we zoeken rond 1744. Samuel’s geboorte – met de ouders –  is snel gevonden. Op 16 augustus 1743 wordt hij gedoopt als zoon van Jacobus Boll en Maria Block in de Westerkerk. Die naam Block van zijn moeder waren we ook als getuige bij zijn huwelijk tegengekomen: Johanna Blok.

De geboorte van Samuel vloeit voort uit het tweede huwelijk van beide ouders. Die treden in 1732 in het huwelijk. Vader Jacobus woont aan de Prinsengracht.

Uit de overlijdensakte van zijn vrouw Maria Blok uit 1745 wordt duidelijk dat Jacobus een ‘meester goudsmit’ van beroep was aan de Korte Leidse dwarsstraat, tussen het Leidseplein en de Kruisstraat.

Nu wordt het wat meer speuren en vooral logisch nadenken. Want wie zijn de ouders van deze Jacobus? In de eerdere huwelijksakte van Jacobus met zijn eerste vrouw Anna Dronsberge staan aanwijzingen. Dat huwelijk vindt plaats in 1726 en Jacobus is dan 22 jaar. Ook wordt hij dan vergezeld van zijn broer ‘Nicolaas Bol’. Jacobus moet dus rond 1704 zijn geboren. Dat klopt: hij wordt gedoopt op 20 september 1705. Én hij heeft een oudere broer met de naam Nicolas…

We zijn weer een generatie verder, bij Samuel Bol en Susanna Moijaart. Ook dit is een tweede huwelijk; Samuel is eerder getrouwd met Eva Claes, de moeder van Johannes’ oudere halfbroer Nicolas. Met de dan 26 jarige en aan de Herengracht woonachtige Susanna trouwt vader Samuel in 1699.

Van dit echtpaar is ook een transportakte bewaard gebleven. Op 6 juli 1714 verkopen ze een huis en erf aan de zuidzijde van de Bloemstraat. Het eigendom stond op naam van Susanna (Gilles genoemd, naar haar vader Gilles Moojaert). Ook haar aankoopakte uit 1683 is bewaard gebleven (14 april 1683, ze was toen pas 10 jaar. Het lijkt erop dat Susanna uit een tamelijk gegoede familie afkomstig is: een oom is onder-chirurgijn bij de VOC op Ceylon zie [bron]).

En ik vind het overlijden van Susanna in 1716, met weer nieuwe gegevens over het beroep van Samuel (‘vergulder‘) en hun adres. Ze ligt in de Fransch of Waalsch gereformeerde kerk in een eigen graf.

De naam van de oudste zoon van Samuel geeft de indicatie voor de naam van zijn vader: Anthonij Bol. Die naam wordt ook bevestigd uit de huwelijksakte met Eva Claes: zijn vader Antoni is getuige. Ook wordt daar zijn leeftijd genoemd: 24 jaar is hij in 1694. En, interessant, ook zijn beroep staat vermeldt: silversmit.

Met de leeftijd en de naam van zijn vader is de geboorte van Samuel snel gevonden. Die vind plaats in 1671, hij wordt gedoopt op 16 september in de Zuiderkerk. Zijn ouders zijn Antoni Bol en Annetie Vervel. Getuigen bij de geboorte zijn Jacobus Bol en Sara van Welhuijs. Opa en oma Bol.

Anthoni Bol is in 1660 getrouwd met Annetien Varel (of Farel, Vervel, Verhel). Ze krijgen zeker vier kinderen, waarvan Samuel de derde is. Anthoni is dan een 22 jarige ‘knopsmaker‘, Annetie 23 jaar.

De oudste zoon van Anthoni en Annetien is Jacobus, gedoopt 14 juli 1660 in de Zuiderkerk. Daarbij is een getuige waarvan ik alleen de achternaam kan ontcijferen; ‘Welhuijsen’. Een naam die nog zal terugkeren.

In de huwelijksakte van Anthoni staat ook de naam van zijn vader; Jaques Boll. Hmm, een Franstalige naam? De oudste zoon vernoemt Anthoni ‘Jacobus’. Naar die twee namen moeten we dus op zoek voor de ouders van Antoni. Ik weet dat Antoni rond 1638 geboren moet zijn. In die periode vind ik twee ‘hits’: een Antonij gedoopt op 14 december 1639 met als vader Jacques Bols. En een Jacobus Bols, gedoopt op 9 november 1636, met als vader Jacob Bols. Beiden met vrijwel dezelfde moedersnaam; Saartje van Wolhuijsen bij Jacobus en Sara van Welhuijs bij Antonij. En die naam van Welhuijs waren we al eens tegengekomen…

Het huwelijk van Jacob en Saartie vind ik ook terug in Amsterdam. Op 23 december 1634 gaan beiden in ondertrouw. Jacob Jacobse Bols is dan 30 jaar, Saartie 22 jaar.

Uit de overlijdensakte van Sara op 8 november 1693 weten we dat ze in de Nieuwe Hoogstraat woonde. Ze is begraven op het Karthuizer Kerkhof.

Hier eindigt de lijn Boll of Bol. Er is nog een mogelijke doop van een Jacob op 16 maart 1604 in de Nieuwe Kerk, maar het is niet duidelijk genoeg om dat aan ‘onze’ Jacob te koppelen (vader Jaques Bon, moeder Judith Marnier). Met recht een Amsterdamse familie te noemen: ze zijn in de stad aanwezig van begin 1600 tot zeker in 1800.

Maar Saartie Antoni van Welhuijs kunnen we nog verder terug plaatsen. Ze wordt op 12 juni 1612 gedoopt. Haar ouders zijn Anthonij of Antoine van Welhuijsen en Sara de Huijtter. Ze trouwen in 1595 in Amsterdam. En ze lijken uit Antwerpen afkomstig. Ik vind ze terug in een artikel over de Vlamingen die na de val van Antwerpen in 1585 naar het Noorden vluchten. In het Schepenregister 497 uit 1612 van de stad Antwerpen worden beiden op pagina 354 en 355 genoemd als ‘te Amsterdam‘.

Voor zover ik het handschrift van de huwelijksakte kan ontcijferen is Antoine ‘van Antwerp lakenkoper oud 22 jaar‘ is. Stel dat hij in Antwerpen is geboren, dan moet dat rond 1573 zijn geweest.